O A.T.Beck ψυχίατρος και ψυχαναλυτής του 20ού αιώνα,
υποστήριζε ότι οι διάφορες συναισθηματικές καταστάσεις προκαλούνται από το
νόημα που δίνουν οι άνθρωποι στα γεγονότα παρά από τα ίδια τα γεγονότα, και
δίνει σε κάθε ερέθισμα δύο σημασίες, την κοινή και την προσωπική.
"...οι άνθωποι δεν ενοχλούνται από τα γεγονότα αλλά από την άποψη που
σχηματίζουν γι αυτά". Επίκτητος, Έλληνας Φιλόσοφος.
Για παράδειγμα, οι εξετάσεις τελειώνοντας το σχολείο είναι
μία απλή δοκιμασία για να επιτύχουμε έναν επαγγελματικό στόχο (κοινή σημασία)
όμως, αν δεν πετύχουμε θα απογοητεύσουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα και εμάς
τους ίδιους (προσωπική σημασία)
Επιπλέον, όταν ο άνθρωπος αποκτά μία εμπειρία την
"τακτοποιεί" σε νοητικά κουτάκια τα οποία ο Βeck ονομάζει σχήματα και
βάσει αυτών οργανώνει και ερμηνεύει κάθε νέο ερέθισμα που εμφανίζεται. Δύο
άνθρωποι αντιδρούν διαφορετικά σε μία κατάσταση επειδή την ερμηνεύουν με
διαφορετικά σχήματα.
Τα σχήματα δεν είναι συνειδητά, έχουν διαμορφωθεί στα πρώτα
ευαίσθητα χρόνια της ζωής μας από έντονες εμπειρίες και βαθιά ριζωμένα μέσα
μας, ενεργοποιούνται αυτόματα κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε μία κατάσταση.
Επηρεάζουν αρχικά την επεξεργασία των πληροφοριών στη συνέχεια τα συναισθήματα
και τέλος τη συμπεριφορά μας.
Έτσι, η συναισθηματική μας κατάσταση και επομένως η
συμπεριφορά μας είναι αρνητική όταν δίνουμε αρνητικό νόημα στα
γεγονότα και τις καταστάσεις.
Αυτά τα ασυνείδητα σχήματα εκφράζονται με τις σκέψεις μας οι
οποίες εμφανίζονται αυτόματα, δεν βασίζονται στη λογική επεξεργασία των
καταστάσεων αλλά διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και τελικά δημιουργούν
δυσάρεστα συναισθήματα.
Για παράδειγμα,
- στη δουλειά ο εργοδότης μου κάνει μία παρατήρηση. Αν
η αυτόματη σκέψη μου είναι " νομίζει ότι δεν μπορώ να τα
καταφέρω" ή "θα με θεωρεί ανόητη" τότε το συναίσθημα
θα είναι θυμός ή ντροπή
- ο καλός μου φίλος κανονίζει να βγει με άλλη παρέα σήμερα.
Αν η αυτόματη σκέψη μου είναι "δεν είμαι ο καλύτερος του φίλος
πια" τότε το συναίσθημα θα είναι ζήλια.
Τρεις παράγοντες που ευθύνονται για την δημιουργία των σχημάτων που αναφέρθηκαν
παραπάνω και διαμορφώνουν τη σκέψη μας είναι
β) τραυματικές εμπειρίες που έχουμε βιώσει στο παρελθόν. Στη
παιδική ηλικία κυρίως τα δυσάρεστα γεγονότα δε μπορούμε να τα
διαχειριστούμε με τη λογική και τα αντιμετωπίζουμε περισσότερο με το
συναίσθμα. Επομένως, αν κάποιο περιστατικό μας είχε αγχώσει έντονα
στη παιδική μας ηλικία είναι πολύ πιθάνο εώς σίγουρο να αντιδρούμε εξίσου
αγχωδώς σε παρόμοια περιστατικά που θα εμφανιστούν μετέπειτα στη ζωή μας
πιθανόν με τη μορφή φόβου.
Τα αποτυπώματα αυτών των γεγονότων παραμένουν ανεξίτηλα στη διάρκεια της ζωής
μας μέχρι να προσπαθήσουμε να τα αντιμετωπίσουμε με διαφορετικό τρόπο σκέψης.
γ) οι διαπροσωπικές σχέσεις. Οι άνθρωποι του περιβάλλοντός μας κάνουν
τις δικές τους σκέψεις οι οποίες μπορεί να είναι εξίσου αρνητικές με τις δικές
μας. Αν μας επιβραβεύουν για μία συμπεριφορά που πηγάζει από μία αρνητική
σκέψη, θα αργήσουμε πολύ να απαλλαγούμε από αυτή.
Το παρακάτω παράδειγμα είναι ενδιαφέρον.
...ο δάσκαλος μαλώνει ένα μικρό μαθητή μπροστά στα άλλα
παιδιά επειδή δεν ήξερε μάθημα. Ο μαθητής διαμορφώνει την ιδέα ότι πρέπει να τα
κάνει όλα τέλεια για να αποφεύγει την κακή κριτική στο μέλλον αλλιώς δεν
αξίζει. Καταβάλει λοιπόν πρσπάθειες για να αριστεύει σε όλες τις δραστηριότητες
του. Οι γονείς του είναι φανερά περήφανοι, οι δάσκαλοι τον επιβραβεύουν κτλ. Η
ενίσχυση είναι τόσο ισχυρή ώστε αυτή η βαθύτερη πεποίθηση δεν πρόκειται να
υποχωρήσει ποτέ. Εκείνος προσπαθεί να είναι τέλειος και αργότερα στη ζωή του
ώστε να εισπράττει τον έπαινο και το θαυμασμό όλων. Όμως, αυτή η συμπεριφορά η
οποία φαίνεται φυσιολογική αλλά δεν είναι γιατί δεν είναι συνειδητή αλλά
απορρέει από μία εμπειρία της παιδικής ηλικίας, μπορεί να αποδειχτεί προβληματική
μπροστά σε μία πιθανή αποτυχία. Συνήθως τα τελειομανή άτομα συγκλονίζονται από
μία αποτυχία και καταρρέουν. Η πίεση του να είμαι τέλειος συσσωρεύεται και
είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί με τη μορφή ψυχικών διαταραχών (άγχος,
κατάθλιψη, ψυχοσωματικά προβλήματα).
Διαβάστε επίσης:
Σχέσεις: Επικοινωνία & Αλληλεξάρτηση
Eπιστήμη: Γιατί οι άνδρες δεν μπορούν να καταλάβουν τις γυναίκες
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου